Η εκθεμελιωτική κρίση που βιώνουμε είναι αποτέλεσμα της συνάντησης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της εξάντλησης του ντόπιου κυρίαρχου παρασιτικού, μεταπρατικού και κλεπτοκρατικού μοντέλου που επέβαλαν οι άρχουσες ελίτ της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Ειδικά για την Πάτρα, η κρίση ξεκίνησε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 όταν δεν μπόρεσε να αποτραπεί η καταστροφή των μεγάλων βιομηχανικών μονάδων και επεβλήθη τελικά ένα πλήρως παρασιτικό μοντέλο στηριγμένο στις «υπηρεσίες» και την αναψυχή, τις μεταφορές, την οικιστική επέκταση και τον τραπεζικό δανεισμό.

Συχνά, στις προτάσεις για την ανάπτυξη της περιοχής, όταν δεν ακούμε ευχολόγια, συναντάμε μεγαλεπήβολα σχέδια (π.χ. αυτοκινητοδρόμιο, διαμετακομιστικό κέντρο, προβλήτα κρουαζιερόπλοιων, έλευση εκατομμυρίων Ορθοδόξων για τον Άγιο Ανδρέα, κλπ). Η αλήθεια είναι ότι, αν τα σχέδια αυτά δεν είναι ευσεβείς πόθοι κάποιων, τότε για να πραγματοποιηθούν χρειάζονται τεράστια κεφάλαια, που είναι γνωστό ότι μόνο μια φούχτα πολυεθνικών ομίλων και ντόπιων «εθνικών μας εργολάβων» μπορούν να διαθέσουν. Μιας τέτοιας μορφής αντιπρόταση στην αναπτυξιακή παράλυση της περιοχής δεν καταφέρνει κάτι άλλο από το να ανανεώσει και να μεγεθύνει το παρασιτικό μοντέλο που μας έφερε σ’ αυτή την κατάσταση. Ένα μοντέλο που βασίζεται ουσιαστικά στην μονοκαλλιέργεια των υπηρεσιών και του τουρισμού, στην εξυπηρέτηση κάποιων μεγάλων κατασκευαστικών κι εμπορικών ομίλων καθώς κι ελάχιστων τοπικών συμφερόντων και στη δημιουργία επισφαλών και κακοπληρωμένων θέσεων εργασίας.

Η δική μας άποψη είναι ότι σαν χώρα δεν πρόκειται να ξεφύγουμε από την τανάλια των μνημονίων και τους πάτρωνές μας αν δεν αποκτήσουμε αυτοδύναμη παραγωγική υπόσταση. Αυτό, λοιπόν, που ισχύει για τη χώρα ισχύει και για την Πάτρα, τον τρίτο μεγαλύτερο Δήμο της χώρας και ιστορικό οικονομικό κέντρο της Δυτικής Ελλάδας.

Εμείς, πιστεύουμε σε ένα ενδογενές μοντέλο ανάπτυξης. Το μοντέλο αυτό:

• Στηρίζεται στους ανθρώπους και τους φυσικούς πόρους του τόπου μας καθώς και στην κατεκτημένη και ζώσα τεχνογνωσία της τοπικής κοινωνίας.
• Στηρίζεται στη μικρή ιδιοκτησία γης, τη μικρή επιχείρηση, τον/την αυτοαπασχολούμενο/η και τους υπερασπίζει αποτελεσματικά απέναντι στα μονοπωλιακά συμφέροντα που επιδιώκουν την εξόντωσή τους.
• Έχει μικρή ανάγκη κεφαλαίων (άρα και εξάρτησης από τον δανεισμό) καθώς εξυπηρετείται από την ήδη υπάρχουσα, διάχυτη παραγωγική υποδομή.
• Παράγει προϊόντα ποιότητας και υψηλής τοπικής προστιθέμενης αξίας.
• Απαντάει στο πρόβλημα της ανεργίας και το αίτημα της αξιοπρεπούς αμοιβής.
• Συνδέει οργανικά το Πανεπιστήμιο και ΑΤΕΙ με την πόλη και τις ανάγκες της.
• Επανενεργοποιεί ένα τεράστιο, χειμαζόμενο και εξαιρετικά ταλαντούχο αγροτοκτηνοτροφικό, εργατικό, βιοτεχνικό και επιστημονικό δυναμικό της πόλης και της ευρύτερης περιοχής

Συνεπώς, ένα εναλλακτικό προς το κυρίαρχο, αποτυχημένο, παρασιτικό/μεταπρατικό μοντέλο ανάπτυξης θα πρέπει να είναι πολυγενές και πολύμορφο και να στηρίζεται:

Α. Στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού της πόλης και την ανασύσταση ενός εκτεταμένου και συντονισμένου παραγωγικού δικτύου που θα καλύπτει όλη τη Δυτική Ελλάδα.

Η Πάτρα δεν υπήρξε μόνο πόλη της μεγάλης βιομηχανίας και του εμπορίου. Υπήρξε (και υπάρχει ως) η πόλη αναρίθμητων μικρών βιοτεχνιών, εργαστηρίων, μηχανουργείων, τεχνιτών και μαστόρων (ανδρών και γυναικών) και ταυτόχρονα η θαλάσσια απόληξη μια εκτεταμένης αγροτικής ενδοχώρας με ξακουστή για την ποιότητά της παραγωγή. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι υλικό για τα βιβλία της Ιστορίας. Αντίθετα, αποτελεί ζώσα τεχνογνωσία, τμήμα ενός δικού μας ζωντανού λαϊκού τεχνολογικού πολιτισμού που βασίζεται στην παράδοση της μηχανουργίας, της μαστορικής, της ραπτικής/πλεκτικής και της καλλιεργητικής τέχνης. Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του πολιτισμού είναι το μικρό μέγεθος, η επινοητικότητα, η «πατέντα», η διαφοροποίηση, η ποιότητα, η υψηλή δυνατότητα σύνθεσης με την επιστημονική γνώση.

Αυτή ακριβώς η ζωντανή παράδοση μπορεί και πρέπει σήμερα να συναντηθεί με τους αναρίθμητους «μάστορες» της γνώσης, της υψηλής τεχνολογίας και της πληροφορικής, που ξεπηδάνε από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας και το ΑΤΕΙ. Η συνάντηση αυτή μπορεί να δώσει προϊόντα και διαδικασίες υψηλής αξίας που συνδυάζουν τον συμμετοχικό σχεδιασμό, την υψηλή τεχνολογία και την μαστορική ή καλλιεργητική τέχνη. Έχει τη δυνατότητα εφαρμογής σε όλο το πεδίο της παραγωγής, από την αγροτική παραγωγή ως τη μεταποίηση και τις κατασκευές. Ικανοποιεί τις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες αλλά ταυτόχρονα επιδεικνύει εξωστρέφεια καθώς εκμεταλλεύεται ρωγμές και κενά στο παγκόσμιο σύστημα που κυριαρχείται μεν από τους μονοπωλιακούς ομίλους, αλλά ταυτόχρονα έχει ανάγκες προϊόντων υψηλής ποιότητας και κατά παραγγελία. Με τη χρήση των νέων τεχνολογιών επικοινωνιών και διασύνδεσης δημιουργούνται δίκτυα και συνέργειες που καθιστούν το μικρό μέγεθος βιώσιμο, επιτυγχάνοντας οικονομίες κλίμακας.

Β. Στην παρέμβαση στον κρίσιμο τομέα των υποδομών στις συγκοινωνίες/μεταφορές.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την συγκρότηση ενός ευρύτερου παραγωγικού δικτύου της Δυτ. Ελλάδας με κέντρο την Πάτρα είναι η ουσιαστική παρέμβαση στο ζήτημα του σιδηροδρόμου και της ακτοπλοϊκής σύνδεσης. Ο προαστιακός έπρεπε ήδη να είχε επεκταθεί προς Ψαθόπυργο και Δυτ. Αχαΐα ενώ είναι εκ των ων ουκ άνευ η άμεση επαναλειτουργία τακτικής σύνδεσης προς Ολυμπία και Διακοφτό που θα ολοκληρώνει συγκοινωνιακά της ευρύτερη περιοχή. Δεν μπορεί μια ολόκληρη περιφέρεια της χώρας να περιμένει αν και πότε οι «εθνικοί εργολάβοι» θα αποτελειώσουν το νέο δίκτυο, όταν το παλιό υπάρχει εγκαταλειμμένο και λεηλατείται. Όπως δεν μπορεί η πόλη να είναι έρμαιο του κάθε εφοπλιστή που ορίζει ανεξέλεγκτα την πυκνότητα και την ποιότητα της σύνδεσής της με τα νησιά του Ιονίου και τα άλλα λιμάνια της Δυτικής Ελλάδας και Ηπείρου. Η δημιουργία ναυτιλιακής εταιρείας λαϊκής βάσης σε συνεργασία με τους Δήμους όλης της περιοχής δείχνει να είναι η μόνη εφικτή λύση με πρόνοια ώστε οι μετοχές της εταιρείας να μην συγκεντρώνονται σε χέρια λίγων.

Γ. Στην συστηματική αξιοποίηση της ιστορικής κληρονομιάς της πόλης και της σύγχρονης πολιτιστικής έκφρασης.

Η Πάτρα είναι μια πανάρχαια πόλη, με ένα πλήθος μνημείων και ευρημάτων που συνδέονται με αυτήν μακραίωνη ιστορική διαδρομή. Η ανάδειξη και προβολή αυτής της ιστορίας, η δημιουργία υποδομών πρόσβασης και συντήρησης αυτού του ιστορικού πλούτου δύναται να αποτελέσει πόλο έλξης για επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο. Μια πόλη με τέτοια ιστορική διαδρομή δεν μπορεί να είναι γνωστή μόνο για τα «καράβια που πάνε Ιταλία» και το ακραία εμπορευματοποιημένο Καρναβάλι της.

Παράλληλα, η σύγχρονη Πάτρα, παρά την επιβαλλόμενη άνωθεν παρακμή της χαρακτηρίζεται από τον πλούτο της καλλιτεχνικής έκφρασης των πολιτών της. Μουσική, τραγούδι, χορός, θέατρο, ψηφιακή τέχνη αναπτύσσονται μέσα από την ζωντανή, από τα κάτω, συμμετοχή χιλιάδων συμπολιτών μας. Η ερασιτεχνική αλλά υψηλής ποιότητας δημιουργία βγαίνει στο προσκήνιο. Η δυνατότητα η πόλη να αποτελέσει περιφερειακό και εθνικό κέντρο της ερασιτεχνικής και ημι-επαγγελματικής δημιουργίας και έκφρασης είναι πολύ μεγάλη, με πολλαπλά οφέλη.

Δ. Στην προώθηση ενός μοντέλου ήπιου τουρισμού.

Ένα μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης και ανάδειξης της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου, σαν αυτό που περιγράψαμε πιο πάνω δεν μπορεί να συνδέεται με εκδοχές τουρισμού τύπου «Ταϋλάνδης», ενός τουρισμού δηλαδή του ξεσαλώματος, της διάλυσης των κοινωνικών και παραγωγικών δομών, της ακραίας εκμετάλλευσης, της άλωσης των δημόσιων χώρων και της περιβαλλοντικής καταστροφής. Προκρίνουμε ένα μοντέλο τουρισμού με έμφαση στις ποιοτικότερες εκδοχές του (ιστορικός τουρισμός, συνεδριακός, ναυταθλητικός, κλπ), στις εναλλακτικές του μορφές (πραγματικός αγροτουρισμός, εθελοντικής εργασίας, κοινοτικός τουρισμός, περιβαλλοντικός, κλπ), που θα αναδεικνύει παράλληλα τον διατροφικό και γεωργικό πλούτο της περιοχής και άρα θα στηρίζει με τις δραστηριότητές του την ντόπια παραγωγή.

Ο Δήμος θα μπορούσε να παίξει ουσιαστικό παρεμβατικό και συντονιστικό ρόλο σε ένα σχέδιο ενδογενούς αναπτυξιακής στρατηγικής. Θα μπορούσε να το πετύχει χωρίς να χρειάζεται πολλά χρήματα, εκμεταλλευόμενος την ίδια του την υποδομή, συντονίζοντας τους παραγωγικούς και επιστημονικούς φορείς της πόλης. Και φυσικά, κρατώντας μια σθεναρή αγωνιστική στάση απέναντι στη διάλυση της εναπομείνασας παραγωγικής βάσης που προωθούν τα μνημόνια και οι κυβερνήσεις τους, αποκρούοντας τα μεγάλα συμφέροντα που εποφθαλμιούν τα «φιλέτα» της περιοχής και διατηρώντας μια αυστηρή διεκδικητική στάση στα κέντρα λήψης των αποφάσεων στοιχίζοντας στο πλευρό του τις ζωντανές δυνάμεις της εργασίας, της παραγωγής, του πολιτισμού και της επιστήμης.

Μια εντελώς ενδεικτική (ο κατάλογος θα μπορούσε να ήταν πολύ μεγάλος) δέσμη προτάσεων για πρωτοβουλίες του Δήμου που εξυπηρετούν το παραπάνω σχέδιο θα ήταν:

• Επαναλειτουργία της Γεωργικής και Κτηνοτροφικής Σχολής, για την κατάρτιση των νέων που επιστρέφουν στον πρωτογενή τομέα.
• Δημιουργία στεγασμένης Δημοτικής Αγοράς για απευθείας διάθεση στους καταναλωτές νωπών αγροτικών προϊόντων ή προϊόντων ελαφριάς μεταποίησης από τοπικούς παραγωγούς.
• Προστασία παραδοσιακών επαγγελμάτων και τεχνιτών από την κερδοσκοπία της γης και τα μεγάλα εμπορικά συμφέροντα, μέσω της ειδικής χωροθέτησης σε συγκεκριμένους δρόμους της πόλης.
• Δημιουργία πολύγλωσσου Ψηφιακού Εκθετηρίου τοπικών προϊόντων και ευρεσιτεχνιών που παρασκευάζονται από αγρότες, συνεταιρισμούς, ντόπιους τεχνίτες, μηχανουργεία και μικρές μεταποιητικές μονάδες (τρόφιμα, ρουχισμός, κτιριακός εξοπλισμός, ήπιες μορφές ενέργειας, μικροναυπηγική, αυτοκίνηση, κλπ.)
• Διεκδίκηση της επέκτασης του προαστιακού σιδηροδρόμου και της επαναλειτουργίας της σιδηροδρομικής γραμμής για Ολυμπία και Διακοφτό.
• Ανάληψη ευρύτατης πρωτοβουλίας για της ίδρυση ναυτιλιακής εταιρείας λαϊκής βάσης.
• Διάθεση ακινήτου του Δήμου για λειτουργία αυτοδιαχειριζόμενου χώρου υψηλής τεχνολογίας όπου οι νέοι που ασχολούνται με την πληροφορική θα συναντώνται, θα ανταλλάσσουν ιδέες και θα συνεργάζονται για την υλοποίησή τους.
• Συνεργασία με μικρές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας αλλά και με δραστήριες ομάδες του Πανεπιστημίου οι οποίες θα διαθέτουν και θα ενσωματώνουν τα πρότυπα προϊόντα τους στην ψηφιακή υποδομή της πόλης.
• Διεξαγωγή Αγώνων Ψηφιακών Εφαρμογών, όπου οι διαγωνιζόμενοι καταθέτουν τις καινοτόμες υπηρεσίες που έχουν αναπτύξει για εφαρμογές στον πρωτογενή, δευτερογενή τομέα και τις δημοτικές υπηρεσίες.
• Σύμπραξη με το Πανεπιστήμιο όπου ο Δήμος θα αποτελεί μέσω των ψηφιακών υποδομών του ένα ζωντανό εργαστήριο και το Πανεπιστήμιο, εκτός της φιλοξενίας του κέντρου δεδομένων, θα παρέχει την επιστημονική γνώση για την ανάλυση των δεδομένων, η οποία θα διατίθεται ελεύθερα και δωρεάν σε κάθε πολίτη.
• Διάθεση ακινήτου του Δήμου για λειτουργία αυτοδιαχειριζόμενου χώρου πολιτισμού, όπου θα έχουν την έδρα τους και θα προετοιμάζονται όλες οι ερασιτεχνικές ομάδες καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης που το επιθυμούν.